Barbórka jest świętem górniczym, obchodzonym w dniu św. Barbary — patronki m.in. górników, flisaków i cieśli. Pobudka górnicza, wygrywana o świcie przez orkiestry dęte, budzi mieszkańców, przypominając o tym radosnym święcie. Na placu kopalnianym lub w cechowni zbierają się górnicy w galowych mundurach, po czym ruszają w uroczystym pochodzie do kościoła, by wziąć udział w mszy świętej sprawowanej w intencji górników i ich rodzin. Po niej górnicy zazwyczaj udają się na cmentarz, by pomodlić się przy grobach zmarłych kolegów. W pierwszych dniach grudnia odbywają się liczne akademie i spotkania, na których górnicy otrzymują nominacje, odznaczenia i szpady górnicze. Do tradycji górniczej należą także spotkania gwarków — „karczmy piwne”, podczas których górnicy piją piwo z okolicznościowych kufli, śpiewają piosenki zebrane w śpiewnikach biesiadnych oraz uczestniczą w zabawach i konkursach. Zwyczaj jest stosunkowo młody i funkcjonuje w kulturze górniczej od lat 80. XX wieku. Zanikającą tradycją jest skok przez skórę z udziałem „lisów” — młodych adeptów górnictwa, oraz Starych Strzech — starszych górników, wprowadzających ich do stanu górniczego. Istotnym przyczynkiem do zachowania w świadomości społecznej zwyczajów barbórkowych jest wpisanie ich na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Umieszczenie Barbórki na tej liście dokonało się w 2018 roku za sprawą samorządu zabrzańskiego i Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Należy odnotować, że w krąg nowej tradycji wpisuje się odprawianie uroczystej mszy świętej w kaplicy św. Barbary – pod ziemią, na poziomie 170 Kopalni Guido, będącej obiektem zabrzańskiego Muzeum Górnictwa Węglowego.
W każdą rocznicę pacyfikacji kopalni „Wujek” (16 grudnia) pod pomnikiem „Dziewięciu z Wujka” organizowane są uroczystości upamiętniające zabitych górników.
Ze względu na likwidację wielu kopalń węgla, górnicze tradycje odchodzą w zapomnienie, podobnie jak górnicze orkiestry dęte, tracące swoje naturalne zaplecze gospodarcze i społeczne.
Menu
